Huyễn Tưởng Gót
Richard Dawkins
(The God Delusion)
Tại sao hầu như chắc chắn là không có Gót (tiếp theo)
Nguyên lý loài người: Phiên bản hành tinh
Những nhà gót-học về những “khe hở”, người có thể đã chịu thua, buông bỏ những mắt nhìn và cánh bay, động cơ flagellar và hệ miễn dịch, thường ghim chặt những hy vọng còn xót lại của họ vào nguồn gốc khởi đầu của sự sống. Gốc của sự tiến hóa trong hóa học nhưng phi-sinh học, bằng cách nào đó dường có vẻ như trình bày một khe hở lớn hơn bất kỳ một chuyển hóa đặc biệt nào xảy ra trong quá trình tiến hóa tiếp theo. [1] Và trong một ý nghĩa, nó là một khe hở lớn hơn. Một ý nghĩa đó thì khá đặc biệt, và nó không đem lại yên ổn thoải mái cho người sùng mộ bào chữa, chống trả cho đạo Kitô. Nguồn gốc khởi đầu của sự sống đã phải xảy ra chỉ một lần. Do đó, chúng ta có thể để cho nó từng là một biến cố (hiếm hoi) cực kỳ khó có thể xảy ra, có nhiều cấp độ của bề thế lớn lao khó thể xảy ra hơn hầu hết mọi người nhận hiểu rõ, như tôi sẽ cho thấy. Sau đó những bước tiến hóa được nhân đôi, trong những đường lối ít nhiều tương tự hơn, qua hàng triệu và hàng triệu những chủng loại một cách độc lập, và tiếp tục và lập lại suốt những thời kỳ địa chất. Thế nên, để giải thích sự tiến hóa của sự sống phức tạp, chúng ta không thể viện đến cùng một loại của lý luận thống kê, như chúng ta có thể áp dụng được với nguồn gốc khởi đầu của sự sống. Những những biến cố đã dựng lập sự tiến hóa trung bình, không đặc biệt, vì khác biệt với nguồn gốc độc nhất của nó (và có lẽ một ít những trường hợp đặc biệt), không thể đã là rất khó xảy ra.
Sự khác biệt này có thể có vẻ rắc rối khó
hiểu, và tôi phải giải thích nó thêm, bằng cách dùng nguyên lý có-tên là nguyên
lý loài người [2]. Nguyên lý
loài người đã được nhà toán học người Anh Brandon Carter đặt tên vào năm 1974,
và được những nhà vật lý John Barrow và Frank Tipler mở rộng trong quyển sách
của họ về cùng đề tài.[3]
Luận chứng loài người thường áp
dụng vào toàn bộ vũ trụ, và tôi sẽ đi tới đó. Nhưng tôi sẽ giới thiệu ý tưởng trong
một quy mô nhỏ hơn, ở mức thang hành tinh. Chúng ta hiện hữu ở đây trên Trái
đất. Do đó Trái đất phải là loại hành tinh mà nó có khả năng để tạo ra và phù
trợ chúng ta, cho dù là loại hành tinh đó có khác thường đến đâu, thậm chí duy
nhất đi nữa. Lấy thí dụ, loại sự sống của chúng ta không thể tồn tại nếu không có
nước thể lỏng. Thật vậy, những nhà khoa học ngành tìm sự sống và nghiên cứu
môi trường sống trong vũ trụ [4],
trong thực hành đương rà xoát những tầng trời, để tìm những dấu hiệu của nước.
Xung quanh một ngôi sao điển hình như mặt trời của chúng ta, có một khu
vực gọi là vùng Goldilock – không
quá nóng và không quá lạnh, nhưng vừa phải – cho những hành tinh có Nước ở thể lỏng trên đó.
Một dải mỏng gồm những quỹ đạo nằm giữa những quĩ đạo quá xa ngôi sao, nơi mà
nước đóng băng, và những quĩ đạo quá gần, nơi nước sôi nóng.
Hai giải thích chính đã được đem cho sự thân
thiện đặc biệt với sự sống của hành tinh chúng ta. Thuyết thiết kế nói rằng Gót
đã sáng tạo thế giới, đặt nó trong vùng Goldilock, và cố ý thiết lập tất cả
những chi tiết cho lợi ích của chúng ta. Cách giải thích theo nguyên lý loài
người thì rất khác, và nó có một chút hơi hướm của thuyết Darwin. Phần lớn
những hành tinh trong vũ trụ không ở trong những vùng Goldilock tương ứng với
định tinh (mặt trời) của chúng, và không thích hợp cho sự sống. Không một nào
trong đa số là có sự sống. Tuy nhiên, số những hành tinh với đúng điều kiện cho
sự sống có thể có được, dù ít ỏi đến đâu, hành tinh của chúng ta nhất thiết
phải là một trong số ít ỏi đó, vì ở đây chúng ta đang suy nghĩ về nó.
Nó là một thực tế kỳ lạ, ngẫu nhiên, rằng những
người bào chữa cho tôn giáo, chống trả cho đạo Kitô, lại yêu thích nguyên lý loài người. Vì một vài lý do mà không
có ý nghĩa gì tất cả, họ nghĩ rằng nguyên lý này hỗ trợ cho trường hợp của họ.
Chính xác nghịch lại mới là đúng thật. Nguyên lý loài người, giống như Chọn lọc
tự nhiên, là một chọn lựa thay thế
cho giả thuyết thiết kế. Nó cung cấp một giải thích, hợp lý, thoát ngoài thiết
kế, cho thực tế là chúng ta tìm thấy chính chúng ta trong một tình huống thuận
lợi cho sự hiện hữu của chúng ta. Tôi nghĩ rằng sự nhầm lẫn phát sinh trong não
thức tôn giáo vì nguyên lý loài người thì duy nhất đã từng đề cập trong bối
cảnh của vấn đề mà nó giải quyết, sự kiện cụ thể là chúng ta đang sống trong
một chỗ thân thiện với sự sống. Những gì não thức tôn giáo sau đó thất bại
không nắm bắt được là hai giải pháp đề cử được đem đến cho cùng một vấn đề. Gót
là một giải pháp. Nguyên lý loài người là giải pháp lựa chọn thay thế khác. Chúng
đều là những lựa chọn thay thế.
Nước ở thể lỏng là một điều kiện thiết yếu cho
sự sống như chúng ta biết, nhưng đó thì còn xa mới gọi là đủ. Sự sống vẫn phải
có gốc bắt đầu trong nước, và nguồn gốc khởi đầu của sự sống có thể là một-gì rất
không chắc chắn xảy ra. Những quá trình tiến hóa của Darwin diễn ra hào hứng
khi sự sống đã khởi đầu. Nhưng sự sống đã bắt đầu như thế nào? Nguồn gốc khởi
đầu của sự sống là biến cố hóa học, hoặc một loạt những biến cố, theo đó những điều
kiện sống còn cho chọn lọc tự nhiên bắt đầu ra đời. Thành phần cấu tạo chính yếu
là tính di truyền, hoặc DNA hay (có lẽ có thể nhiều hơn) một vài gì đó mà sao chép
giống như DNA, nhưng ít chính xác hơn; có lẽ những phân tử có liên hệ là RNA.
Một khi thành phần sống còn – một vài loại của phân tử di truyền – đã đứng vào
chỗ, chọn lọc tự nhiên hiểu đúng theo Darwin có thể đến theo, và sự sống phức
tạp xuất hiện như kết quả cuối cùng. Nhưng sự phát sinh tự nhiên do cơ hội ngẫu
nhiên của phân tử di truyền đầu tiên là nảy lên nhiều như khó có thể xảy ra. Có
lẽ nó là – rất và rất khó có thể xảy ra, và tôi sẽ nói dài dòng ở đây, vì nó là
trung tâm cho phần này của tập sách.
Nguồn gốc khởi đầu của sự sống, nếu dự
đoán, là một đề tài nở rộ cho khảo cứu. Đòi hỏi chuyên môn cho nó là hóa học,
và nó không phải là của tôi. Tôi nhìn nó như người bên lề thụ động nhưng với tò
mò hiếu động, và tôi sẽ không ngạc nhiên, trong vòng vài năm tới, nếu những nhà
hóa học tường trình rằng họ đã thành công “đỡ đẻ” một nguồn gốc bắt đầu mới của
sự sống trong phòng thí nghiệm. Tuy nhiên nó vẫn còn chưa xảy ra, và vẫn còn có
thể để duy trì rằng xác suất xảy ra của nó, và lúc nào cũng, là hết sức thấp –
mặc dù nó đã xảy ra một lần! [8]
Cũng đúng như chúng ta đã làm với những quỹ
đạo Goldilock, chúng ta có thể nêu lên một điểm rằng, dẫu cho nguồn gốc khởi
đầu của sự sống có thể là khó xảy ra đến bao đâu, chúng ta biết nó đã xảy ra
trên trái đất, vì chúng ta đang ở đây. Lai nữa về phần nhiệt độ, có hai giả
thuyết để giải thích những gì đã xảy ra – giả thuyết thiết kế, và giả thuyết khoa
học hay giả thuyết “loài người”. Giải pháp thiết kế giả định đưa lên một Gót,
là kẻ đã chủ định làm một phép lạ, gõ vào nồi canh tiền-sinh (prebiotic) với
lửa linh thiêng, và đã phóng ra DNA, hoặc một-gì đó tương đương, trong nghề
nghiệp của ông ta hệ trọng với tương lai.
Một lần nữa, như với Goldilock, chọn lựa
thay thế loài người đối lại giả thuyết thiết kế là xác xuất thống kê. Những nhà
khoa học gọi đến sự kỳ diệu của những con số lớn lao. Đã ước tính có từ 1 tỷ đến
30 tỷ hành tinh trong galaxy của
chúng ta, và khoảng 100 tỷ galaxy
như thế trong vũ trụ. Gạt bỏ một vài con số không, vì những lý do thận trọng thông
thường, một tỷ tỷ là một ước tính bảo thủ cho con số của những hành tinh sẵn sàng
(cho sự sống) trong vũ trụ. Bây giờ, giả sử nguồn gốc khởi đầu của sự sống, sự
phát sinh tự phát của một vài điều gì đó tương đương như DNA, thực sự đã là một
biến cố không thể xảy ra đến mức hoàn toàn kinh ngạc. Giả sử nó đã là hết sức
không thể xảy ra như thế, cho đến mức nó xảy ra chỉ một trong số một tỷ hành
tinh. Một tổ chức tài trợ nghiên cứu sẽ cười bất kỳ một nhà hóa học nào là người
nhận rằng cơ may xảy ra để nghiên cứu của ông đương đề nghị đi đến thành công,
đã là chỉ một trên một trăm. Nhưng ở đây, chúng ta đang nói về tỷ lệ họa hoằn
lẻ loi của một trên một tỷ. Và chưa xong. . . ngay cả với những tỷ lệ họa hiếm
đến cực kỳ phi lý như thế, sự sống sẽ vẫn phát sinh trên một tỷ hành tinh –
trong đó có trái đất, dĩ nhiên, là một hành tinh.[9]
Kết luận này thì rất hết sức ngạc nhiên,
tôi sẽ nói nó lần nữa. Nếu tỷ lệ họa hiếm của sự sống có nguồn gốc tự phát trên
một hành tinh đã là một chống lại một tỷ, dù sao đi nữa biến cố xem dường không
thể xảy ra đến sững sờ kinh ngạc đó, sẽ vẫn xảy ra trên một tỷ hành tinh. Cơ
hội may mắn để tìm thấy bất kỳ một trong những tỷ hành tinh có mang sự sống đó,
khiến chúng ta nhớ lại ngụ ngôn về một cây kim trong một đống hạt khô. Nhưng
chúng ta không phải cố gắng cho quá lắm để tìm một cây kim (trở về với nguyên lý
loài người) vì bất kỳ một sinh vật nào có khả năng tìm kiếm, tất yếu phải là đã
ngồi trên một trong những cây kim hết sức hiếm hoi phi thường đó, ngay cả trước
khi họ bắt đầu tìm kiếm.
Bất kỳ một phát biểu “có thể” nào thì đều
thực hiện trong nội dung của một mức độ nào đó của sự thiếu hiểu biết. Nếu
chúng ta không biết gì về một hành tinh, chúng ta có thể đưa giả định những tỷ
lệ hiếm hoi của của cuộc sống phát sinh trên nó, tạm nói rằng, như một trong
một tỷ. Nhưng nếu bây giờ chúng ta đem một vài giả định mới vào dự toán của
chúng ta, sự việc thay đổi. Một hành tinh đặc biệt có thể có một vài tính chất lạ
lùng đặc thù, có lẽ một hồ sơ đặc biệt về những nguyên tố hóa học phong phú
trong đá của nó, nó chuyển đổi tỷ lệ sang ủng hộ sự nổi lên của sự sống. Một
vài hành tinh, trong cách nói khác, là “giống như Trái Đất” nhiều hơn những
hành tinh khác. Chính Trái Đất, dĩ nhiên, là đặc biệt giống như Trái Đất! Điều
này sẽ cho những nhà hóa học của chúng ta khuyến khích để cố gắng tái tạo biến
cố trong phòng thí nghiệm, vì nó có thể rút ngắn những tỷ lệ nghịch chống lại
thành công của họ. Nhưng tính toán trước đó của tôi đã chứng minh rằng ngay cả
một mô hình hóa học với tỉ lệ thành công thấp nhất, như một trên một tỷ, sẽ vẫn
dự đoán rằng sự sống sẽ phát sinh trên một tỷ hành tinh trong vũ trụ. Và đẹp đẽ
của nguyên lý loài người là nó bảo chúng ta, chống lại tất cả trực giác, rằng
một mô hình hóa học chỉ cần dự đoán rằng sự sống sẽ phát sinh trên một hành tinh trong một tỷ tỷ, để đem cho chúng ta một giải thích tốt
và hoàn toàn thỏa mãn cho sự hiện diện của cuộc sống ở đây. Tôi không có, dầu
chỉ một khoảnh khắc, tin nguồn gốc khởi đầu của sự sống đã là bất cứ đâu mà gần
xác xuất hầu như không thể xảy ra như vậy trong thực tế. Tôi nghĩ nó chắc chắn
là đáng tiêu tiền trong cố gắng để lập lại biến cố trong phòng thí nghiệm – và
với cùng một lý do, trong (chương trình) SETI [10],
vì tôi nghĩ rằng có nhiều phần đúng là có sự sống thông minh ở nơi nào đó khác.
Ngay cả khi chấp nhận ước tính bi quan nhất
của xác suất rằng sự sống có thể có nguồn gốc nảy sinh một cách tự nhiên, lý
luận dựa trên xác xuất này phá hủy hoàn toàn bất kỳ một ý kiến nào cho rằng chúng ta nên đưa lên giả định để lấp chỗ trống là sự
thiết kế. Trong tất cả những khe hở ngoại hiện trong câu chuyện tiến hóa, khe
hở nguồn gốc của sự sống có thể có vẻ không lấp nổi được cho những bộ não đổi chuẩn mực để đánh giá khả năng và nguy
cơ trên một chuẩn mực thông thường hàng ngày: Chuẩn mực những cơ quan tài trợ dựa
trên đó để đánh giá những đề nghị nghiên cứu được những nhà hóa học gửi đến.
Tuy nhiên, ngay cả một khe hở, một khoảng cánh, quá lớn như thế này, nó thì dễ
dàng được khoa học hiểu biết của thống kê xác xuất lấp đầy, trong khi cùng một
khoa học thống kê xác xuất theo gạt bỏ ra ngoài xác xuất về một thần linh sáng
tạo trên những tảng “chiếc máy bay 747 sau cùng” chúng ta đã gặp trước đây.
Nhưng bây giờ, để trở về điểm thú vị mà phần
này đã đưa ra. Giả sử một ai đó đã cố gắng giải thích hiện tượng tổng quát của
sự thích ứng sinh học theo cùng dòng suy nghĩ giống như chúng ta vừa áp dụng với
nguồn gốc của sự sống: bằng kêu gọi đến một số lượng bao la của hành tinh sẵn
sàng (cho sự sống). Thực tế quan sát được rằng mỗi loài, và mỗi cơ quan cơ thể mà
đã từng được xem xét trong mỗi loài, là khéo tốt trong những gì nó làm. Những
cánh của loài chim, ong và dơi là tốt trong việc bay. Những con mắt là tốt trong
việc nhìn thấy. Lá cây là tốt trong sự quang hợp. Chúng ta sống trên một hành
tinh, ở đó có lẽ có khoảng mười triệu loài sinh vật bao quanh chúng ta, mỗi một
loài trong số đó độc lập cho thấy một ảo giác mạnh mẽ của sự thiết kế rõ ràng.
Mỗi loài thì cũng vừa vặn đâu vào đó với đời sống độc đáo riêng biệt của nó. Có
thể nào chúng ta chạy khỏi những luận chứng “lớn con số khổng lồ những hành
tinh” để giải thích tất cả những huyễn tưởng riêng biệt này là của thiết kế?
Không, chúng ta không thể, lập lại không.
Ngay cả đến đừng có mà nghĩ về nó. Điều này là quan trọng, vì nó đi vào trung
tâm của sự hiểu lầm nghiêm trọng nhất về học thuyết Darwin.
Vấn đề không phải là có đến bao nhiêu hành
tinh chúng ta phải loay hoay với, cơ hội may mắn ngẫu nhiên không bao giờ có
thể là đủ để giải thích sự đa dạng phồn thịnh của sự sống phức tạp trên Trái
Đất, trước hết, trong cùng một cách như chúng ta dùng nó để giải thích sự hiện
hữu của cuộc sống ở đây. Sự tiến hóa của sự sống là một trường hợp hoàn toàn
khác nhau với nguồn gốc khởi đầu của sự sống, để lập lại, vì nguồn gốc khởi đầu
của sự sống đã là (hoặc có thể từng là) một biến cố duy nhất đã xảy ra chỉ một
lần. Sự thích ứng cho phù hợp của những loài với những môi trường sống riêng
của chúng, mặt khác, là hàng triệu lớp, và đang diễn ra.
Rõ ràng là ở đây trên trái đất, chúng ta
đang đối phó với một tiến trình tổng
quát cho sự tối ưu hóa những chủng loại về mặt sinh học, một tiến trình làm
việc trên khắp hành tinh, trên tất cả những lục địa và hải đảo, và trong mọi
thời điểm. Chúng ta có thể dự đoán một cách an toàn rằng, nếu chúng ta chờ đợi
một (thời gian) mười triệu năm nữa, toàn bộ một tập hợp mới thiết lập gồm những
loài (sinh vật) sẽ cũng thích nghi khéo léo với cách sống của chúng, như những loài
ngày nay với của chúng. Đây là một sự kiện nhiều hiện tượng xảy ra thường xuyên, dự đoán được, không
phải là một mảnh may mắn của xác xuất thống kê được nhìn hiểu chỉ sau khi đã
xảy ra. Và, nhờ vào Darwin, chúng ta biết nó xảy đến như thế nào: bằng sự chọn
lọc tự nhiên.
Nguyên lý loài người thì bất lực, không
giải thích được sự những chi tiết phong phú muôn phần muôn loại của những sinh
vật đang sống. Chúng ta thực sự cần cái cần trục mạnh mẽ của Darwin để giải
thích cho sự đa dạng của sự sống trên Trái đất, và đặc biệt là ảo tưởng cám dỗ thuyết
phục của thiết kế. Nguồn gốc của sự sống, ngược lại, nằm ở ngoài tầm với của
cần trục đó, vì chọn lọc tự nhiên không thể tiến hành mà không có nó. Ở đây, nguyên lý loài người
đi vào với những gì riêng nó. Chúng ta có thể đối phó với nguồn gốc độc nhất của
sự sống bằng cách đưa ra như một tiên đề thừa nhận một số lượng rất lớn những hành
tinh có thể có cơ hội. Một khi cái gõ may mắn ban đầu đã được cho nghe – và
nguyên lý loài người, có khả năng quyết định nhất, ban cho chúng ta – chọn lọc
tự nhiên tiếp nhận sự điều khiển: và lựa chọn tự nhiên là rõ ràng mạnh
mẽ , không phải là một vấn đề của may mắn.
Tuy nhiên, điều có thể là nguồn gốc khởi
đầu của sự sống thì không phải là khoảng cách lớn duy nhất trong câu chuyện
tiến hóa mà không gì khác ngoài may mắn đã bắc được cầu, nguyên lý loài người
đã minh chứng. Lấy thí dụ, đồng nghiệp của tôi, Mark Ridley, trong Mendel’s Demon (được những nhà xuất bản
Mỹ của ông đặt lại nhan đề, cho không nhưng gây nhầm lẫn, The Cooperative Gene) [11]
đã nêu lên ý kiến rằng nguồn gốc của những tế bào eucaryotic (loại tế bào của chúng ta, với một nhân và nhiều tính năng
phức tạp khác như mitochondria, vốn
không có trong loài bacteria) đã là
bước có xác xuất không thể xảy, thậm chí lại còn hệ trọng hơn nhiều, khó khăn hơn
nhiều, nếu so với nguồn gốc của sự sống. Nguồn gốc của ý thức cũng có thể là
một khoảng cách lớn mà bắc được cầu sẽ có cùng một mức độ của xác xuất không
thể xảy ra. Những biến cố xảy ra chỉ-một-lần như thế này, có thể được nguyên lý
loài người giải thích, theo cùng những dòng suy luận này. Có hàng tỷ những hành
tinh có thể đã phát triển sự sống ở cấp độ bacteria, nhưng chỉ một phần nhỏ của
những dạng sống này đã từng thực hiện vượt qua được khoảng cách để đến một gì-đó
giống như những tế bào eucaryotic.Và
trong số này, lại một phần tỉ lệ nhỏ hơn đã xoay sở, vượt qua phân ranh đi-không-quay-lại
Rubicon [12]
sau đó, để đi đến có-ý thức. Nếu cả hai biến cố này là những sự kiện chỉ xảy ra
một lần, chúng ta không đang đối phó với một tiến trình phổ biến và bao trùm tất cả mọi thời khắp nơi, như khi chúng
ta đối phó với thích ứng sinh học bình thường, hàng loạt và đồng loạt. Nguyên
lý loài người phát biểu rằng, vì chúng ta đang sống, có tế bào eucaryotic, và có-ý thức, hành tinh của
chúng ta phải đã là một trong những hành tinh cực kỳ họa hiếm, mà nó có cầu nối
cả ba khoảng trống, hay những khe hở này.
Chọn lọc tự nhiên có tác dụng vì nó là một con
đường chạy một chiều, tích lũy dần dần để đi đến sự cải tiến. Nó cần một vài
may mắn để được bắt đầu, và nguyên lý loài người với “hàng tỷ hành tinh” cung
cấp cho nó sự may mắn đó . Có lẽ là một ít khoảng trống về sau trong câu chuyện
tiến hóa cũng cần những vụ quan trọng của sự đem tiêm cho may mắn, với sự biện
minh bằng nguyên lý loài người. Nhưng bất cứ điều gì khác mà chúng ta có thể
nói, thiết kế chắc chắn không làm nên
việc như là lời giải thích cho sự sống, vì thiết kế cuối cùng là không tích lũy,
và do đó nó nêu lên những câu hỏi lớn hơn nó trả lời – nó đưa chúng ta thẳng
dọc ngược đường về với chuỗi tụt lùi vô hạn của máy bay Boeing 747 sau cùng.
Chúng ta sống trên một hành tinh mà là thân
thiện với loại sự sống của chúng ta, và chúng ta đã thấy hai lý do tại sao điều
này là như vậy. Một là cuộc sống mà đã phát triển tiến hóa để phồn thịnh trong những
điều kiện được hành tinh này cung cấp. Điều này là do chọn lọc tự nhiên. Lý do kia
là một thuộc nguyên lý loài người. Có hàng tỷ hành tinh trong vũ trụ, và dù cho
nhỏ đến đâu, những thiểu số của những hành tinh thân thiện với sự tiến hóa, có
thể có, hành tinh của chúng ta nhất thiết phải là một trong số chúng. Bây giờ
là lúc để đem nguyên lý loài người trở lại đến một giai đoạn trước đó, từ sinh
học trở lại vũ trụ học.
Nguyên
lý loài người: phiên bản vũ trụ
Chúng ta sống không chỉ trên một hành tinh
thân thiện, nhưng cũng trong một vũ trụ thân thiện. Nó dẫn đến từ thực tế của
sự hiện hữu của chúng ta rằng những định luật vật lý phải là đủ thân thiện để
cho phép sự sống phát sinh.
Lê Dọn Bàn tạm dịch – bản nháp thứ nhất
(Jul/2013)
[1] Quan
điểm chung của giới khoa học ngày nay là – trái đất của chúng ta là một hành
tinh bình thường, quay quanh một ngôi sao bình thường, là mặt trời, và mặt trời
là một trong hàng nhiều tỷ những một ngôi sao cũng bình thường tương
tự như thế, trong một biển sao, galaxy. Galaxy của chúng ta, Milky
Way (Lối Sữa – Tàu gọi là sông Ngân,
Ngân hà), lại cũng chỉ là một trong hàng tỷ những
galaxy như nó, và tất cả trong một vũ trụ bao la, vũ trụ này lớn
rộng đến đâu chúng ta vẫn thực không biết rõ, những kích thức bằng đơn vị
năm-ánh sáng, chỉ để giúp trí tưởng tượng, và chỉ là những ước đoán. Cũng
ước đoán tuổi của vũ trụ khoảng 14 tỷ năm, và khoảng 4,6 tỷ năm trước, lực hấp
dẫn, như Newton giải thích, đã kết tụ bụi và hơi vũ trụ thành hệ mặt trời,
trong đó có quả đất.
Tất
cả những sinh vật sống chúng ta thấy ngày nay trên quả đất đều là những “con
cháu nối dõi” của những molecule,
những phân tử nguyên thủy này, chúng tự tái tạo và hình thành chỉ thuần bằng
những phản ứng hóa học, điều này diễn ra khoảng 3,5 tỷ năm trước. Những
dạng của sự sống, phức tạp hơn, sau đó đã hình thành bằng quá trình tiến hóa –
Darwin gọi là “truyền giống với sự thay đổi” (descent with
modification). Như thế, tất cả những sinh vật đều có liên hệ “huyết thống” với
nhau, như những cành nhánh của một cây lớn, chung một gốc– gọi là Cây của sự
sống (Tree of Life). Thuyết tiến hóa sinh vật cho thấy con người (genus
Homo) có cùng tổ tiên với loài vượn người lớn (great apes) – gần gũi nhất là loài chimpanzee
(genus Pan) và gorilla (genus
Gorilla). Chúng không là “tổ tiên”, dù với nghĩa gián tiếp, của chúng ta,
như những dư luận lệch lạc cố ý bôi nhọ thuyết tiến hóa (nói theo Dawkins là
những người, hoặc dốt nát, hoặc ngu xuẩn hoặc mất trí),
nhưng chúng có cùng tổ tiên gần nhất
với chúng ta, ngược về 6 đến 7 triệu năm trước đây. Chúng ta và chimpanzee và
gorilla là những nhánh của cùng một cành động vật có vú (Mammals), từ một cành
lớn hơn động vật có xương sống (Vertebrates), trong đó nhỏ như con
nhái trong ao đến con cá voi xanh thật lớn ngoài biển, của cùng một Cây
của sự Sống.
[2] Anthropic principle
[3] [Sau này, Carter thú nhận rằng một tên gọi tổng quát hay hơn cho nguyên lý này đã có
thể là “nguyên lý có thể nhận thức” (cognizability principle) thay vì tên gọi “nguyên
lý loài người (anthropic principle) đã ăn sâu: B. Carter, 'The anthropic
principle and its implications for biological evolution', Philosophical
Transactions of the Royal Society of London A, 310, 1983, 347-63. Một bàn
luận dài hơn, trọn một quyến sách về nguyên lý loài người, xem John D. Barrow, Frank J. Tipler. The Anthropic Cosmological Principle.
Oxford: Oxford University Press, 1989.]
[4] exobiologists
[5] Tên mới và chính thức của Xena là Eris. Trước đây, chúng ta
có Pluto, tìm được năm 1930, là hành tinh thứ 9, xa mặt trời nhất. Đến 2005,
tìm thêm được một hành tinh mới, thứ 10, ký hiệu UB313, gần Pluto – tên tạm là
Xena. Sau đó Xena có tên chính thức là Eris; nhưng cả Pluto lẫn Eris bị xuống
hạng, thành những hành tinh lùn tịt, còi cọc (dwarf planet), loại gần-như-hành
tinh, vì chúng nhỏ nên có sức hấp dẫn
rất yếu.
[6] [* Nếu bạn thấy
rằng điều này ngạc nhiên, bạn có thể bị lệch lạc chủ quan theo lối của những
người sống ở Bắc bán cầu, như mô tả ở trang 115.]
[7] [Comins (1993).]
[8] Trước khi có sự sống trên Trái đất, đã có những phân tử hóa học – molecules. Một nồi canh nguyên thủy. Đến
một thời điểm nào đó, một vài phân tử chuyên môn bắt đầu sao chép. Sự tự sao
chép nhân đôi này, các nhà khoa học đồng ý, bắt đầu vận hành một quá trình sinh
hóa sẽ dẫn đến những sinh vật đầu tiên. Nhưng chính xác điều đó đã xảy ra như
thế nào - những phân tử dó bắt đầu tái tạo như thế nào – vẫn là một trong những
bí ẩn khoa học còn đương tìm kiếm.
Cũng nhắc lại, như hiểu lầm phổ biến,
thuyết tiến hóa, dù cũ của Darwin cho đến tiến hóa sinh học mới, đều không giải thích về nguồn gốc của sự
sống, nhưng chỉ giải thích động lực nào, sau khi đã có sự sống trên trái đất
này rồi, đã làm sự sống đó phát triển thành phức tạp và muôn hình muôn dạng như
chúng ta thấy trong thế giới thực, động vật ngày nay, từ những sinh vật hết sức
nhỏ microrganism đến những sinh vật
lớn, mắt thường xem thấy được macroorganism.
[9] [Tôi đã nói rõ ràng luận chứng này đầy đủ hơn trong Người mù làm đồng hồ - The Blind Watchmaker (Dawkins
1986).]
[10] xem chú thích của tôi ở Chương
2
[11] Mark Ridley.
Cooperative Gene. New York: the Free
Press, 2008.
[12] Tên một dòng suối ở phía đông
bắc Ý, đánh dấu ranh giới xưa giữa Italy và xứ Cisalpine Gaul. Julius Caesar lãnh
đạo quân đội của ông, vượt nó năm 49 TCN, phá luật cấm một tướng lãnh dẫn đội
quân ra khỏi tỉnh của mình, và như thế ông bắt đầu cuộc chiến chống lại Thượng
viện Rome và Pompey.
